Rouwadvertenties in Noord-Brabant en Asturias (Sp.)
In hoeverre verschillen Nederlandse overlijdensadvertenties van Spaanse en hebben ze eigenlijk wel de zelfde functie? Om deze vragen te beantwoorden hebben wij 100 Nederlandse overlijdensadvertenties uit de krant Het Brabants Dagblad en 100 overlijdensadvertenties uit de Spaanse krant El Comercio geanalyseerd. We hebben ons gericht op de structurele en linguïstische kenmerken en deze geanalyseerd aan de hand van het SPEAKING model van Hymes (1974). Uit ons onderzoek is gebleken dat de functie van overlijdensadvertenties in Spanje en Nederland verschillend zijn. De Spanjaarden gebruiken hun overlijdensadvertenties met als voornaamste doel het overlijden van iemand over te brengen en mensen uit te nodigen op de begrafenis. Ze geven dus vooral feiten over het overlijden en de uitvaart. Ze volgen een vaste structuur en er is nauwelijks sprake van een persoonlijke invulling. Omdat men in Spanje niet bekend is met het fenomeen ‘rouwkaarten’, is de overlijdensadvertentie de enige manier waarmee het overlijden van iemand bekend wordt gemaakt.
Dit is anders in Nederland, wij brengen het overlijden van een dierbare eerst over via geadresseerde rouwkaarten. De Nederlandse advertenties komen daarna, en hebben hierdoor meer tijd om opgesteld te worden, en de rouwkaart als voorbeeld. Misschien is daarom de functie van de Nederlandse rouwadvertenties meer ook het overbrengen van het verdriet dat het overlijden met zich meebrengt. Er zijn in Nederlandse rouwadvertenties dan ook naast de ‘verplichte’ onderdelen veel vaker ook creatieve dingen toegevoegd, zoals gedichten, citaten of afbeeldingen. Hierdoor zijn de Nederlandse advertenties veel persoonlijker en creatiever.
Het gebruik van rouwkaarten zorgt er ook voor dat niet iedereen in Brabant rouwadvertenties plaatst.. Met name onder de mensen met een minder groot sociaal netwerk of een lagere sociale status komt het voor dat de nabestaanden er niet voor kiezen een (dure) rouwadvertentie in de krant te plaatsen. In Spanje wordt wel standaard een rouwadvertentie geplaatst.
Wij hebben het wel steeds over “Nederland” en “Spanje”, maar we hebben ons gericht op twee regionale kranten, waardoor wij eigenlijk alleen conclusies kunnen trekken op regionaal niveau, dus over Brabant en Asturias. Verder onderzoek zou zich dus kunnen richten op nationale kranten of andere regio’s. Belangrijker is nog dat we bij het interpreteren van de verschillen vaak gebruik hebben gemaakt van eigenlijk niet-onderzochte veronderstellingen,zoals hier bijvoorbeeld bij het effect van de rouwkaart. We hebben dat ook gezien in andere studies naar rouwadvertenties. Het wordt dus tijd dat er systematisch onderzoek wordt gedaan naar de redenen achter de verschillen.